Visietekst Migratie
Migratie is een erg gevoelig thema binnen het politieke debat. Partijen lijken vooral te strijden rond allerlei aannames, veronderstellingen en gevoelens. De feiten hebben vaak een secundaire plaats. Nochtans bevatten net die feiten de essentie van het ganse verhaal. In dit artikel graven we wat dieper, voorbij de oppervlakte. Data liegt niet en helpt ons evoluties te begrijpen. Want daarover moet politiek gaan. De realiteit waarin we bestaan bevatten en bijsturen indien nodig.
Binnenlandse demografie
Als we kijken naar migratie in België of Vlaanderen dan wordt er heel vaak gewezen naar de nationaliteit van de mensen in ons land. Cijfers geven aan dat 89,2% van alle inwoners in het Vlaams Gewest een Belgische nationaliteit heeft.
Die benadering geeft echter een vertekend, oppervlakkig beeld van de demografische realiteit. Het is beter om wat verder terug te kijken naar de afkomst van mensen in ons land, want nu is het al een lange periode zeer gemakkelijk om de Belgische nationaliteit te verkrijgen. Wat vertellen de cijfers over de herkomst van de bevolking in het Vlaams gewest? Op basis van de gegevens van het Rijksregister, heeft slechts 74 procent van de gehele Vlaamse bevolking een Belgische herkomst. Meer dan een kwart van alle inwoners in Vlaanderen heeft dus anno 2023 een niet-Belgische herkomst. Door even een andere bril op te zetten kan je dus een compleet verschillend beeld verkrijgen.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Een ander element in de analyse is de ongelijke geografische spreiding. Zo zijn stadskernen doorgaans sterker geconcentreerd qua inwoners met een vreemde herkomst.
Minder vanzelfsprekend is echter de vaststelling dat in een oer-Vlaamse stad als Antwerpen maar liefst 74,8 procent van de inwoners onder de 25 jaar een niet-Belgische herkomst heeft. Dat cijfer schetst niet alleen de situatie vandaag, maar is daarenboven ook een voorteken van hoe de totale bevolking van Antwerpen er in de toekomst zal uitzien. Momenteel heeft 56 procent van alle inwoners van de stad Antwerpen een niet-Belgische herkomst. In 2013 was dat nog 44,4 procent, in 2003 28,5 procent en in 1993 was dit “maar” 16,6 procent. Kortom, in slechts 30 jaar is er dus quasi een verdriedubbeling geweest in het aandeel inwoners van niet-Belgische herkomst in de stad Antwerpen. In dat opzicht kan dus nu al gezegd worden dat de huidige demografische samenstelling van Antwerpen oud nieuws is aangezien de toekomst al duidelijk voorspeld kan worden aan de hand van die demografische cijfers.
Daarenboven is Antwerpen ook geen alleenstaand geval. Als we kijken andere steden zoals Gent, Mechelen, Leuven, Aalst, Hasselt, Oostende, etc. dan komen we telkens weer tot dezelfde conclusie, namelijk een explosieve stijging in het aandeel inwoners met een niet-Belgische herkomst.
Hoewel die demografische verschuiving grotendeels in onze Vlaamse steden plaats vindt, is er in de laatste 10 jaar ook daar verandering in gekomen. Het betreft niet langer een fenomeen dat zich grotendeels in de steden voltrekt. Landelijke gemeenten dragen vanaf nu ook mee in de multiculturele last die door de overheid wordt opgedragen. Het is immers een uitdaging op zich om nog gemeenten te vinden waarvan minder dan 10 procent van de inwoners een niet-Belgische herkomst heeft. Voorlopig blijft voornamelijk de Westhoek gespaard. Denk maar aan gemeenten als Zonnebeke (7,5 procent), Vleteren (7,8 procent), Lo-Reninge (6,5 procent), Diksmuide (9,8 procent), Houthulst (9,3 procent), Alveringem (8,9 procent), Koekelare (5 procent) en Kortemark (6 procent).
De migratietrend
De migratie naar België kwam in het begin van de 21ste eeuw in een stroomversnelling. Vanaf het jaar 2000 eindigt de tot dan quasi constante migratiestroom en krijgen we een sterke, lineaire stijging van het aantal immigranten. De trend kent recent enkele merkbare uitschieters. Een terugval in het jaar 2020, die te wijten valt aan de coronapandemie, en een sterke toename als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. In 2022 migreerden maar liefst 33.565 Oekraïners naar België. Dat bedraagt ongeveer 29 procent van de totale immigratie in België voor dat jaar.
De stijging van de emigratie weegt al decennia niet meer op tegen de immigratie, waardoor sinds 1988 geen negatief migratiesaldo meer werd vastgesteld. Deze cijfers komen van het Belgische bureau voor de statistiek, Statbel.
Het bevolkingssaldo
De relevantie zit niet enkel in de migratiestroom op zichzelf, maar ook de verschuiving in de bevolking, iets wat duidelijk zichtbaar wordt wanneer we de cijfers van Statistiek Vlaanderen erbij nemen.
In 2022 was het internationaal migratiesaldo de drijvende kracht achter de bevolkingsgroei in België, en vooral Vlaanderen. België kende in 2022 een natuurlijke bevolkingsafname van 2.787 inwoners. Die afname werd echter gecompenseerd door een immense instroom, want maar liefst 233.629 mensen immigreerden in dat jaar naar België. Door die instroom groeide de bevolking netto met 113.549 inwoners, wat een stijging is van 0,98 procent tegenover het jaar voordien.
​
​
​
​
​
​
​
De bevolkingsgroei manifesteerde zich voornamelijk in Vlaanderen. De bevolkingsgroei in Vlaanderen is maar liefst 4 keer zo sterk als in Wallonië en het internationale migratiesaldo bedroeg 3,19 keer meer dan Wallonië.
Als het tempo van immigratie en emigratie dezelfde trend blijft vertonen zoals die in 2022, zullen er in de periode tussen 2024 en 2075 evenveel mensen bijgekomen zijn als het huidige bevolkingsaantal van België. De autochtone Vlaming zal echter eerder dan 2075 de minderheid in eigen land zijn.
Brussel
In 2021 bedroeg de internationale immigratie ongeveer 8,6 migranten per 1.000 inwoners in het Vlaamse gewest, iets boven het Europees gemiddelde van 8,4 per 1.000 inwoners. Dat betekent echter niet dat hetzelfde te zeggen valt voor het Belgische gemiddelde. Dat gemiddelde wordt significant opgetrokken door de internationale immigratie richting het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met maar liefst 44,4 per 1.000 inwoners spant Brussel als gewest de kroon van immigratie binnen de Europese Unie.
Toelichting terminologie
Het bovenstaande artikel spitst zich toe op de internationale migratie. De totale internationale immigratie (of inwijking) kan opgedeeld worden in 3 categorieën:
• Immigraties vanuit het buitenland (buiten België) in strikte zin
• Herinschrijvingen (open definitie) in het bevolkingsregister na een eerdere ambtshalve schrapping (open definitie)
• Overschrijvingen vanuit een wachtregister (open definitie) naar een regulier bevolkingsregister.
Ook de totale internationale emigratie (of uitwijking) omvat 3 componenten:
• Emigraties naar het buitenland (buiten België) in strikte zin
• Ambtshalve schrappingen uit het bevolkingsregister
• Overschrijvingen van een regulier bevolkingsregister naar een wachtregister.
Discoursanalyse politieke partijen
Om een idee te krijgen van de visie op migratie van de verschillende politieke stromingen is het handig om zowel ideologisch te redeneren als de partijprogramma’s afzonderlijk te gaan bestuderen.
Op basis van hun respectievelijke partijprogramma’s, zien communistische, groene en socialistische partijen migratie als een natuurlijk gevolg van ongelijkheid, klimaatverandering, oorlog of uitbuiting, en willen ze voornamelijk die oorzaken aanpakken om migratie tegen te gaan. Allen willen ze een Europees spreidingsplan, een versoepeling van de Europese grenswacht en snellere asielprocedures. Ook verzetten ze zich sterk tegen het feit dat buitenlandse arbeidskrachten zouden werken voor een loon dat lager is dan het minimumloon volgens de Belgische loon- en arbeidsvoorwaarden. Open grenzen, investeren in legale migratiekanalen, wereldwijde economische gelijkheid, toegang tot arbeid, huisvesting en sociale voorzieningen zijn de antwoorden die zij bieden op het migratievraagstuk.
Christendemocraten kijken vanuit christelijke morele principes naar het migratievraagstuk. Enerzijds willen ze bescherming bieden aan mensen die op de vlucht zijn, anderzijds willen ze een solide controle over de grenzen, om de sociale structuur van de autochtone bevolking te beschermen. Ze zijn voorstander van een Europees spreidingsplan, zij het met een betere bescherming van de buitengrenzen van de EU. Volgens hen zal er altijd een constante instroom van asielzoekers blijven en zijn hervormingen cruciaal. Hoe ze het verder praktisch willen invullen blijft zeer vaag.
Volgens de liberalen zorgt migratie voor welvaart, creativiteit en innovatie. Ze streven naar bescherming voor wie een bijdrage kan leveren, kwaliteitsvolle opvang en inburgeringstrajecten. Over het algemeen streven ze dus naar een heel open en inclusief migratiebeleid.
Tegenover die visies staat die van de conservatieven en nationalisten, die nationale veiligheid, national-conservatieve belangen en identiteit te allen tijde willen verdedigen. Naast het verstoren van sociale cohesie, is ook de economische concurrentie op de arbeidsmarkt nadelig voor een autochtone bevolking. Betere grenscontrole, beperkingen op migratie en het terugsturen van migranten kunnen daar een tegenreactie op zijn.
Het Vlaams Belang heeft in het licht van de verkiezingen de Nederlandse expert Dr. Jan H. van de Beek losgelaten op de cijfers in ons land. Hij weerlegde de conclusies van een politiek rapport van de Nationale Bank van België en berekende dat migratie handenvol geld kost.
​
Waar een Vlaams referentiegezin €684.000 opbrengt aan de schatkist, kost een gemiddeld migrantengezin ongeveer evenveel. Bij laaggeschoolde migranten en migranten met een criminele connectie zijn de cijfers nog erger. Ook tweede generatie gezinnen kosten een flinke duit. Herkomst en opleidingsniveau spelen een bijzonder grote rol in van de Beeks analyse.
Sinds de publicatie van de studie kwam er nog geen reactie die dat werk ten gronde weerlegde.
Volgens de Nederlandse migratie-expert Hein De Haas gaan “een open, welvarende economie en minder migratie gaan niet hand in hand”. Zelfs Japan is recent overstag gegaan en gaf blijk honderdduizenden migranten te willen aantrekken om economische redenen. De geschoolde arbeidskrachten mogen dan wel maar 5 jaar in het land verblijven en hun familieleden zijn niet welkom.
De Haas benadrukt dat, ondanks de waarneming van ongekende massamigratie, de realiteit complexer is. Hij kaart aan dat, alhoewel er meer migranten zijn, de wereldbevolking ook is toegenomen. Ongeveer 3 procent van de wereldbevolking bestaat uit internationale migranten, waarvan slechts 0,3 procent vluchteling of asielzoeker is. Die percentages zijn al decennialang constant, wat aantoont dat er relatief gezien geen explosieve toename aan migratie is.
De Antwerpse postdoctorale onderzoeker Dries Lens benadrukt eveneens dat een immigratiestop zou leiden tot een afname van onze beroepsbevolking, waardoor het aantal beschikbare werknemers voor vacatures in reeds krappe arbeidsmarkten zou afnemen. Dat tekort zal echter verdwijnen in België en de rest van Europa vanwege de vergrijzing die plaatsvindt. “Europese landen die een aanzienlijke uitstroom hebben gekend, zoals Polen, Roemenië, Bulgarije en Hongarije, vergrijzen snel,” zegt Lens. “Dat resulteert in een afname van het arbeidsaanbod, waardoor de kans groter wordt dat bijvoorbeeld een Pool ervoor kiest om in eigen land te werken”, verduidelijkt Lens. Wat vervolgens bijvoorbeeld kan resulteren dat België nieuwe arbeidskrachten buiten Europa zal aantrekken, waar de bevolking doorgaans jonger is en de economische verschillen met het thuisland significant zijn.
In verschillende Europese landen zien we allerlei verstrengingen ten aanzien van migratie, aangevuurd door de verkiezingsoverwinningen van rechts-nationalistische partijen. Italië, Zweden en Finland voerden al stevige veranderingen door en in Frankrijk laat Macron, die de populaire Marine Le Pen wil afblokken, zich ook niet onbetuigd.
Op het niveau van de EU kwam er zelfs een heus migratiepact. Hoewel het geen revolutionaire omslag is, zorgt het op z’n minst wel voor meer politieke controle en samenwerking waarbij men vooral illegale immigratie wil bestrijden. Enkel in Duitsland en Spanje, waar respectievelijk links en extreemlinks aan de macht zijn, gaat men in de tegengestelde richting, maar ook daar lijken politieke tegenkrachten steeds sterker te worden.
In de meeste opiniepeilingen in Europa duikt angst rond migratie op als belangrijkste reden waarom men gaat stemmen. Dat ondanks een ongezien campagne op institutioneel niveau om migratie als een positief gegeven voor te stellen.
In tijden van meer onveiligheid, minder zekerheid en een onvermijdelijke krimp in publieke middelen kan er weinig twijfel over bestaan in welke richting het migratieverhaal zal evolueren.
Semantische scheldpartijen over wat ‘omvolking’ al dan niet betekent en met welk regime het moet verbonden worden, zal dan ook geen zoden aan de dijk brengen. Vooral voor linkse partijen is het dan ook vijf voor twaalf om hun discours bij te sturen en van migratie een positief verhaal te maken, of op z’n minst voor de mensen naar wiens stemmen ze dingen. Denemarken, waar socialisten de gemeenschap en het sociaal model actief beschermen, is daar een verfrissend voorbeeld. La France Insoumise, waar het islamogauchisme een verhaal van haat en afgunst brengt, doet het omgekeerde. Indien het laatste model bredere ingang zou vinden, rekenend op de groeiende bevolking in allochtone hoek, dreigt een gevaarlijke balkanisering. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië lijkt links verdeeld over het onderwerp.
In Brussel, met een zeer sterke instroom uit de moslimwereld, heeft men de bocht al genomen en strijdt links tegen onverdoofd slachten en voor hoofddoeken. De Franse experte Dr. Florence Bergeaud-Blackler meent dan ook dat men in de Europese hoofdstad niet langer rond de macht en invloed van de Moslimbroederschap heen kan.
Omgekeerd zal de rechterzijde ook met een rijker verhaal moeten komen. En naast autochtonen ziet het ernaar uit dat
men ook allochtonen zal moeten meenemen, al was het maar omwille van de eerder vermelde cijfers. In Amerika slaagde Donald Trump er in om bovengemiddeld populair te zijn bij migranten uit Midden- en Zuid-Amerika en bij de zwarte bevolking (wie de cijfers raadpleegt, zal zien dat die overwinning héél relatief is), die doorgaans als een blok achter de Democraten staat. In Nederland toonde Wilders dat veel mensen met allochtone achtergrond zijn sociaaleconomische verhaal en zijn eisen rond
veiligheid steunden. Opnieuw is niet alles wat het op het eerste gezicht lijkt, en al zeker niet wat de media er van maakt.
​
​
​
